Nieprzypadkowe urazy głowy u dzieci
Non-accidental head trauma in children
Justyna Paprocka1, Andrzej Klimczak2, Ewa Jamroz1, Marek Mandera2
1Klinika Pediatrii i Neurologii Wieku Rozwojowego, ŚUM w Katowicach
2Oddział Neurochirurgii, Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka(GCZD), Katowice
Neurol Dziec 2011; 20, 39: 45-53
STRESZCZENIE
Pomimo zmieniających się postaw etycznych i prawnych wobec bólu i cierpienia dziecka nieprzypadkowe urazy głowy pozostają problemem czasów współczesnych. Obowiązujące zasady prawnoadministracyjne nie chronią w pełni poszkodowanego dziecka. Dodatkowym utrudnieniem jest brak rejestru urazów u dzieci krzywdzonych, co utrudnia rzetelne rozpoznanie, a także pośrednio ocenę skali tego zjawiska. Celem pracy była analiza obrazu klinicznego, danych z wywiadu oraz wyników badań dodatkowych u dzieci z rozpoznanym nieprzypadkowym urazem głowy. Materiał i metody. Autorzy prezentują sześcioro dzieci (w wieku od 1,5 do 9 miesiąca życia, z przewagą płci męskiej) hospitalizowanych w Klinice Pediatrii i Neurologii Wieku Rozwojowego ŚUM oraz w Oddziale Neurochirurgii Dziecięcej Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach w latach 2005–2010, u których postawiono rozpoznanie nieprzypadkowego urazu głowy. Autorzy omawiają badanie neurologiczne w dniu przyjęcia oraz wypisu dziecka, wyniki badań neuroobrazowych, badanie dna oka oraz podejmowane interwencje terapeutyczne. Wyniki. U wszystkich pacjentów stwierdzono obecność krwawienia podtwardówkowego oraz wylewów dosiatkówkowych. U każdego z dzieci wykonano badania układu krzepnięcia, osoczowych czynników krzepnięcia (czynnik, II, VII, VIII, IX, X, czynnik von Willebranda). Celem wykluczenia wrodzonych wad metabolizmu u wszystkich pacjentów przeprowadzono analizę profilu kwasów organicznych w moczu metodą GC/MS, w uzasadnionych przypadkach diagnostykę poszerzono o badanie poziomu miedzi i ceruloplazminy w surowicy, profil acylokarnityn. Dyskusja. Szczególne miejsce w dyskusji zajmują diagnostyka różnicowa wylewów dosiatkówkowych oraz krwawienia podtwardówkowego. Na uwagę zasługują choroby genetycznie uwarunkowane, jak na przykład osteogenesis imperfecta typu I, niedobór alfa1 antytrypsyny. Spośród wrodzonych wad metabolizmu chorobami uwzględnianymi w diagnostyce różnicowej są między innymi kwasica glutarowa typu I, choroba Menkesa oraz deficyt karboksylazy pirogronianowej. Wnioski. Nieprzypadkowe urazy głowy stanowią istotny problem natury społecznej. Brak rejestru przypadków zespołu dziecka krzywdzonego sprawia, że skala tego zjawiska w naszym kraju jest niedoszacowana, a wiedza na jego temat nierzadko niewystarczająca. Z drugiej strony dzieci z podejrzeniem nieprzypadkowego urazu wymagają od lekarza przeprowadzenia wnikliwej i szerokiej diagnostyki różnicowej, a także zaangażowania się w procedury prawne gwarantujące ochronę dziecku dotkniętemu przemocą.
Słowa kluczowe: nieprzypadkowe urazy głowy, dzieci, diagnostyka różnicowa
ABSTRACT
Despite the changing ethical and legal attitudes towards pain and suffering of the child, non-accidental head traumas are still the problem nowadays. Existing legal and administrative rules do not fully protect the injured child. Additional problem is the lack of registry of traumas of abused children, which makes the precise diagnosis and the recognition of such events more difficult. Aim. The aim of the study was the analysis of the clinical picture, anamnesis results of the additional examinations in children diagnosed with non-accidental head trauma. Material and methods. The authors present 6 children (aged between 1,5 and 9 months, with males predominance) hospitalized in Child Neurology Department of Silesian Medical University and Child Neurosurgery Department of Uppersilesian Child Health Centre in Katowice in the years 2005–2010, in whom the non-accidental head trauma was recognized. The authors describe the neurological examination of the patients on admission and discharge from the hospital, neuroimaging study, fundus oculi and therapeutic interventions. Results. In every patient subdural hematomas and retinal haemorrhages were recognized. Every child has coagulation system and coagulation factors checked (II, VII, VIII, IX, X and von Willebrand factor). Aiming to exclude inborn errors of metabolism in patients organic acid profile in urine was conducted. In some cases diagnostics was extended to serum copper and ceruroplasmin concentration and acylcarnitine profile. Discussion. Particular place in discussion is ascribed to differential diagnosis of retinal haemorrhages and subdural hematomas. Genetically determined diseases such as osteogenesis imperfecta type I, apha 1antitrypsin deficiency should be taken into consideration. Among inborn errors of metabolism glutaric aciduria type I, Menkes disease, pyruvate carboxylase deficiency and are supposed to be consider in the differential diagnosis. Conclusions. Non-accidental head trauma poses a serious social problem. The lack of the registry of the child abuse syndrome leads to underestimation of these events in our country. The knowledge of this syndrome is usually insufficient. On the other hand side, children with suspected non-accidental head trauma require from the doctor detailed and wide differential diagnosis and also the involvement of legal procedures ensuring the protection of the abused child.
Key words: non- accidental head trauma, children, differential diagnosis
PIŚMIENNICTWO
[1]
Kempe C.H., Silvermann F.N., Steele B.F.: The battered child syndrome.
JAMA 1962; 181: 17–24.
[2]
Skotnicka-Klonowicz G., Kaczmarek K., Przewratil P.: Zespół dziecka
maltretowanego w szpitalnym oddziale ratunkowym. Przegl Pediatr
2008; 38: 111–115.
[3]
Skotnicka-Klonowicz G., Koncewicz U., Andrzejewska E. et al.: Stany
zagrożenia życia spowodowane przemocą fizyczną. Piętnaście zim
medycyny ratunkowej w Polsce. Polskie Towarzystwo Medycyny
Ratunkowej, Wrocław 2006; 67–72.
[4]
Jacobi G., Dettmeyer R., Banaschak S. et al.: Child abuse and neglect:
diagnosis and management. Dtsch Arztebl Int 2010; 107: 231–240.
[5]
Sakowski K., Urban E., Sakowska I.: Prawne obligacje lekarza
diagnozującego krzywdzenie dziecka. Dziecko krzywdzone. Teoria,
badania, praktyka. Dziecko Krzywdzone 2005; 11: 21–29.
[6]
Szewczyk M.: Prawnokarna ochrona tajemnicy zawodowej lekarza. Czas
Prawa Karn Nauk Penaln 2000; 1.
[7]
Baxter P.: Non-accidental brain injury: mechanisms and imponderables.
Dev Med Child Neurol 2009; 51: 575–576.
[8]
David T.J.: Non-accidental head injury, the evidence. Pediatr Radiol 2008;
38: 370–377.
[9]
Paprocka J., Marszał E.: Zespół dziecka potrząsanego. Neurol Dziec
2000; 9: 135–142.
[10]
Matschke J., Herrmann B., Sperhake J. et al.: Shaken baby syndrome.
A common variant of the non-accidental head injury in infants. Dtsch
Arztebl Int 2009; 106: 211–17.
[11]
Togioka B.M., Arnold M.A., Balthurst M.A. et al.: Retinal hemorrhages an
shaken baby syndrome: an evidence-based review. J Emerg Med 2009;
37: 98–106.
[12]
American Academy of Pediatrics: Section on Radiology. Diagnostic
imaging of child abuse. Policy statement. Pediatrics 2009; 123: 1430–
1435.
[13]
Foerster E.R., Petrou M., Lin D. et al.: Neuroimaging evaluation of nonaccidental
head trauma with correlation to clinical outcomes: a review
of 57 cases. J Pediatr 2009; 154: 573–577.
[14]
Brown J.K., Minns R.A.: Non-accidental head injury, with particular
reference to whiplash shaking injury and medico-legal aspects. Dev Med
Child Neurol. 1993; 35: 849– 69.
[15]
Rooks V.J., Eaton J.P., Ruess L. et al.: Prevalence and evolution of
intracranial hemorrhage in asymptomatic term infants. AJNR 2008; 187:
22–25.
[16]
Squier W., Mack J.: The neuropathology of infant subdural haemorrhage.
Forensic Sci Int 2009; 187: 6–13.
[17]
Vinchon M., Dlestreet I., DeFoort-Dhellemmes S. et al.: Subdural
hematoma in infants: can it occur spontaneously? Data from a
prospective series and critical review of the literature. Childs Nerv Syst
2010; 26: 1195–1205.
[18]
Looney C.B., Smith J.K., Merck L.H. et al.: Intracranial hemorrhage in
asymptomatic neonates: prevalence on MR images and relationship to
obstetric and neonatal risk factors. Radiology 2007; 242: 535–541
[19]
Whitby E.H., Griffiths P.D., Rutter S. et al.: Frequency and natural history
of subdural haemorrhages in babies and relation to obstetric factors.
Lancet 2004; 363: 846–651.
Scholar Google
PubMed