Vol. 30-31/2021-2022 Nr 60
okładka czasopisma Child Neurology
powiększenie okładki
Informacje o Pismie

NEUROLOGIA DZIECIĘCA

Pismo Polskiego Towarzystwa Neurologów Dziecięcych

PL ISSN 1230-3690
e-ISSN 2451-1897
DOI 10.20966
Półrocznik


Powrót

Patogeneza dysleksji rozwojowej i postępy w jej terapii


Pathogenesis of developmental dyslexia and advances in treatment




1Samodzielna Pracownia Psychologii Klinicznej Instytutu „Centrum Zdrowia Matki-Polki” w Łodzi
2Klinka Neurologii Instytutu „Centrum Zdrowia Matki-Polki” w Łodzi
3Uniwersytet im. Jana Kochanowskiego w Kielcach

Neurol Dziec 2011; 20, 39: 61-70
Pełen tekst artykułu PDF Patogeneza dysleksji rozwojowej i postępy w jej terapii



STRESZCZENIE
Dysleksja jest zaburzeniem rozwojowym o złożonej i wciąż niedostatecznie poznanej etiologii. Badacze podkreślają, że wśród pierwotnych jej przyczyn szczególną rolę odgrywają czynniki genetyczne, pre- i perinatalne, jak również wady rozwojowe ośrodkowego układu nerwowego. Celem pracy jest przegląd najpopularniejszych koncepcji i wyników badań dotyczących etiopatogenezy dysleksji. Mechanizm powstawania zaburzeń wyjaśniany jest w ramach różnych hipotez nieprawidłowościami funkcji móżdżku, zaburzeniami w obrębie płatów ciemieniowych, zaburzeniami struktur kontroli mowy, zakłóceniami układu wielkokomórkowego lub makro- i mikroskopowymi nieprawidłowościami struktury mózgu. Autorzy omawiają również stosowane metody farmakoterapii oraz interwencje terapeutyczne wykorzystujące techniki komputerowe do stymulacji zaburzonych funkcji poznawczych leżących u podłoża dysleksji rozwojowej. Ogromne zainteresowanie tematem w ostatnich latach zaowocowało, obok badań dotyczących genezy i mechanizmu powstawania zaburzenia, nowymi propozycjami oddziaływań terapeutycznych.

Słowa kluczowe: dysleksja rozwojowa, patogeneza, interwencja terapeutyczna, dzieci


ABSTRACT
Dyslexia is a complex, developmental disorder which aetiology remains not fully understood. Authors underline the major role of genetic factors among other primary causes, as well as pre- and perinatal factors and developmental abnormalities of central nervous system. The aim of the study is to present the most popular concepts and research findings concerning etiopathogenesis of dyslexia. There are different hypotheses explaining the mechanism of the disorder such as – abnormalities of cerebellar function, parietal lobes abnormalities, abnormalities of brain structures responsible for speech, magnocellular system deficits or macro-and microscopic brain lesions. The authors discuss the methods of pharmacotherapy and therapeutic interventions exploiting computer technology to stimulate the impaired cognitive functions underlying developmental dyslexia. The great interest in the subject – over the recent years- has resulted in studies dedicated to etiopathogenetic factors and mechanisms, as well as in new therapeutic approaches.

Key words: developmental dyslexia, pathogenesis, therapeutic intervention, children


PIŚMIENNICTWO
[1] 
Bogdanowicz M.: O dysleksji czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu – odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli. Wyd. Linea, Lublin 1994.
[2] 
Ramus, F.: Neurobiology of dyslexia: A reinterpretation of the data. Trends Neurosci 2004; 27: 720-726.
[3] 
Oszwa U., Borkowska A.: Specyficzne trudności szkolne w opanowywaniu czytania i pisania. [w:] Neuropsychologia kliniczna dziecka. Borkowska A., Domańska Ł. (red.), PWN, Warszawa 2006.
[4] 
Grigorenko E.L, Wood F.B, Meyer M.S. et al.: Chromosome 6p influence on different dyslexia-related cognitive processes: further confirmation. Am J Hum Genetics 2000; 66: 715-723.
[5] 
Happe F., Briskman J., Frith U.: Exploring the cognitive phenotype of autism: weak coherence in parents and siblings of children with autism: I Experimental tests. J Child Psychol Psychiatry 2001; 42: 299-307.
[6] 
Petryshen T.L., Kaplan B.J., Fu Liu M. et al.: Evidence for a susceptibility locus on chromosome 6q influencing phonological coding dyslexia. Am J Med Genet 2001; 105: 507-517.
[7] 
Nopola-Hemmi J., Myllyluoma B., Voutilainen A. et al.: Familia dyslexia: neurocognitive and genetic correlation in a large Finnish family. Dev Med Child Neurol 2002; 44: 580-586.
[8] 
Fisher S.E., Francks C., Marlow A.J. et al.: Independent genome-wide scans identificy a chromosome 18 quantitative-train locus influencing dyslexia. Nat Genet 2002; 30: 86-91.
[9] 
Nopola-Hemmi J., Myllyluoma B., Voutilainen A. et al.: Familia dyslexia: neurocognitive and genetic correlation in a large Finnish family. Dev Med Child Neurol 2002; 44: 580-586.
[10] 
Tzenova J., Kaplan B.J., Petryshen T.L. et al.: Confirmation of a dyslexia susceptibility locus on chromosome 1p34-p36 in a set of 100Canadian families. Am J Med Genet 2004; 127: 117-124.
[11] 
De Kovel C.G., Hol F.A., Heister J.G. et al.: Genom-wide scan identifies susceptibility locus for dyslexia on Xg27 in on extended Dutch family. J Med Genet 2004; 41: 652-657.
[12] 
Marino C., Giorda R., Vanzin L. et al.: No evidence for association and linkage disequilibrium between dyslexia and markers of four dopamine related genes. Eur Child Adolesc Psychiatry 2003; 12: 198-202.
[13] 
Chapman N.H., Igo R.P., Thomson J.B. et al.: Linkage analyses of four regions previously implicated in dyslexia: confirmation of a locus on chromosome 15q. Am J Genetics 2004: 67-75.
[14] 
Marino C., Giorda R., Larusso L.M. et al.: A family-based association study does not support DYX1C1 on 15q21.3 as candidate gene in developmental dyslexia. Eur J Hum Genet 2005; 13: 491-499.
[15] 
Guttrom T.K., Leppanen P.H., Tolvanen A. et al.: Event related potentials in newborn with and without familial risk for dyslexia: principal component analysis reveals differences between the group. J Neural Transm 2003; 110: 1059-1074.
[16] 
McGrath L.M., Smith S.D., Pennington B.F.: Breakthroughs in the search for dyslexia candidate genes. Trends Mol Med 2006; 12: 333-341.
[17] 
Kremen W.S., Jacobson K.C., Xian H. et al.: Heritability of word recognition in middle age men varies as a function of parental education. Beh Gen 2005; 35: 417-433.
[18] 
Pennington B.F., Smith S.D.: Genetic influence on learning disabilities: an update. J Consult Psychol 1988; 56: 817-823.
[19] 
Grabowska A., Bednarek D.: Różnice płciowe w dysleksji. [w:] Od badań mózgu do praktyki. Grabowska A., Rymarczyk K. (red.), Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa 2004.
[20] 
Shaywitz S.E., Shaywitz B.A., Fletcher J.M. et al.: Prevalence of reading disability in boys and girls. Results of the Connecticut Longitudinal Study. JAMA 1990; 264: 998-1002.
[21] 
Bogdanowicz M.: Specyficzne trudności w opanowaniu mowy pisanej: czytania i pisania. [w:] Diagnoza i terapia zaburzeń mowy. Gałkowski T., Tarkowski Z., Zaleski T. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 1993.
[22] 
Williams M.C., Lecluyse K.: Perceptual consequences of temporal processing deficit in reading disabled children. Journal of American Optometric Association 1990; 61: 11-121.
[23] 
Hynd G.W., Semrud-Clikeman M., Lorys A.R. et al.: Brain morphology in developmental dyslexia and attention deficit disorder/hyperactivity. Arch Neurol 1990; 47: 919-926.
[24] 
Larsen J.P., Hoien T., Lundberg I.: MRI evaluation of the size and symmetry the planum temporale in adolescents with developmental dyslexia. Proceedings of the National Academy of Sciences USA 1990; 88: 7943-7947.
[25] 
Duara R., Kusch A., Gross-Glenn K. et al.: Neuroanatomic differences between dyslexic and norma readers on magnetic resonance imaging scans. Arch Neurol 1991; 48: 410-416.
[26] 
Witelson S.F.: Hand and sex differences in the isthmus and genu of the human corpus callosum: A postmortem morphological study. Brain 1989; 112: 799-835.
[27] 
Hardiman O., Burke T., Philips J. et al.: Microdysgenesis in resected temporal neocortex incidence and clinical significance in focal epilepsy. Neurology 1988; 38: 1041-1047.
[28] 
Galaburda A., Corsiglia J., Rosen G.D.: Planum temporale asymmetry, reappraisal since Geschwind and Levitsky. Neuropsychology 1987; 25: 853-868.
[29] 
Galaburda A.: Ordinary and extraordinary brain development: anatomic variation in developmental dyslexia. Annals of Dyslexia 1989; 39: 67- 80.
[30] 
Hamphres P.: Developmental dyslexia in women. Neuropathological findings in three patients. Ann Neurol 1990; 28: 727-738.
[31] 
Georgiewa P., Rzanny R., Hopf I.M. et al.: fMRI during word processing in dyslexic and normal reading children. Neuroreport 1999;10: 3459.
[32] 
Georgiewa P., Rzanny R., Gaser C. et al.: Phonological processing in dyslexic children: a study combining functional imaging and event related potential. Neurosci Lett 2002; 318: 5-8.
[33] 
Milne R.D., Sygeniotis A., Jackson G. et al.: Mixed lateralization of phonological assembly in developmental dyslexia. Neurocase 2002; 8: 205.
[34] 
Sarkari S., Simos P.G., Flechter J.M. et al.: Contribution of MRI to understanding of dyslexia. Semi Pediatr Neurol 2002; 9: 229-238.
[35] 
Temple E., Poldrack R.A., Protopapas A. et al.: Disruption of the neural response to rapid acoustic stimuli in dyslexia: evidence from functional MRI. Proc Natl Acad Sci USA 2000; 97: 3907.
[36] 
Temple E., Poldrack R.A., Salidis J. et al.: Disrupted neuronal responses to phonological and orthographic processing in dyslexic children: an fMRI study. NeuroReport 2001; 12: 299-307.
[37] 
Berninger V.W., Rumsey I.M., Donohve B.C. et al.: Functional connectivity of angular gyrus in normal reading and dyslexia. Natl Acad Sci USA 1998; 95: 8939.
[38] 
Pavlescu E., Firth V., Snowling M. et al.: Is developmental dyslexia disconnection syndrome? Evidence from PET scanning. Brain 1996; 119: 143.
[39] 
Shaffer R.J, Jacokes L.F., Cassily J.F. et al.: Effect of interactive metronome training on children with ADHD. Am J Occup Ther 2001; 55: 155-162.
[40] 
Taub G., McGrew K.: Wpływ synchronicznych uderzeń metronomu na osiągnięcia dzieci i młodzieży w nauce: sprawozdanie z dwóch wstępnych badań. Address:http://www.centrumapf.pl/pl/?navi=metody& cont=2
[41] 
Cosper S., Lee G., Peters S. et al.: Interactive Metronome training in children with attention deficit and developmental coordination disorders. Int J Rehabil Res 2009; 32: 331-336.
[42] 
Talla P., Gaab N.: Dynamiczne przetwarzanie słuchowe, doświadczenie muzyczne i rozwój językowy. Address: http://www.centrumapf.pl/ pl/?navi=metody& cont=2.
[43] 
Hook P., Macaruso P., Jones S.: Efficacy of Fast ForWord training on facilitating acquisition of Reading skills by children with Reading difficulties- a longitudinal study. Annales of Dyslexia 2001; 51: 75-96.
[44] 
Temple E., Deutsch G.K., Poldrack R.A.,et al.: Neural deficits in children with dyslexia ameliorated by behavioural remediation: Evidence from functional MRI. Proc Nat Acad Sci 2003; 100 : 2860-2865.
[45] 
Troia G.A., Whitney S.D.: A close look at the efficacy of Fast ForWord Language for children with academic weaknesses. Contemp Educ Psychol 2003; 28: 465-494.
[46] 
Gillam R., Loeb D.F., Friel-Patti S.: Looking back: A summary of five exploratory studiem of Fast ForWord. American Journal of Speech- Language Pathology 2001; 10: 269-273.
[47] 
Agnew J.A., Dorn C., Eden G.F.: Effect of intensive training on auditory processing and reading skills. Brain Lang 2004; 88: 21-25.
[48] 
Cohen W., Hodson A., O’Hare A. et al.: Effects of computer-based intervention through acoustically modified speech (Fast ForWord) in severe mixed receptive-expressive language impairment. Outcomes from a randomized controlled trial. J Speech Lang Hear Res 2005; 48: 715-729.
[49] 
Sollier P.: Listening for wellness: An introduction to the Tomatis method. Mozart Center Press 2005
[50] 
Gilmore T.: The efficacy of the Tomatis method for children with learning and communications disorders: a meta-analysis. International Journal of Listening 1999;13:12.
[51] 
Ross-Swain D., Gettner D.: Auditory processing disorders. Plural Pub Inc 2007.
[52] 
Kurkowski Z.M., Szkiełkowska A., Ratyńska J.,Markowska R., Mularzuk M.: Zastosowanie metody Tomatisa w terapii osób z zaburzeniami komunikacji językowej: doniesienia wstępne. Audiofonologia 2002; 22: 203-210.
[53] 
Siglin, J.A.: Play Attention-Focusing on success. Intervention in School and Clinic 2000; 36: 122-124.
[54] 
Chase C., Tallal P.: Piracetam and Dyslexia. A Thirty-Six-Week Double- Blind Clinical Trial. Child Health Dev 1987; 5: 140-147.
[55] 
Wilsher C.R.: Dyslexia may be amenable to drug treatment. MIMS Magazine 1981; 15: 46-51.
[56] 
Di Ianni M., Wilsher C.R., Blank M. S. et al.: The effects of piracetam in children with dyslexia. J Clin Psychopharmacol 1985; 5: 272-278.
[57] 
Zavadenko N.N., Rumiantseva M.N., Tolstona V.A.: Dyslexia: clinical, neurophysiological, neuropsychological manifestations during treatment with nootrope. Zh Nevrol Psikhiatr Im SS Korsakova 2009; 5: 36-42.
[58] 
Artigas-Pallares J.: Pharmacological treatment of dyslexia. Revista Neurol.2009; 48: 585-591.
[59] 
Keulers E.H., Hendriksen J.G., Feron F. et al.: Methylophenidatate improves reading performanse in children with ADHD and comorbid dyslexia: an unblinded clinical trials. Eur J Pediatr Neurol 2007; 1: 21- 28.
[60] 
Overton P.G.: Collicular dysfunction in attention deficit hyperactivity disorders. Med. Hypotheses 2008; 6: 1121-1127.
[61] 
Richardson A.G.: Omega-3fatty acid in ADHD and related neurodevelopmental disorders. Int Tev Psych 2006; 2: 155-172.
[62] 
Johnson M., Ostlund S., Fransson G. et al.: Omega-3 omega-6 fatty acid for atention deficit hyperactivity disorders randomized placebo controlled trial in children and adolescents. J Atten Disord 2009; 5: 394-401.
[63] 
Donfrancesco R., Ferrante L.: Ginkgo biloba in dyslexia: a pilot study. Int J Phototherapy and Phytopharmacology 2007; 6: 367-370.
[64] 
Kutscher M.L, Attword T., Wolff R.R.: Dzieci z zaburzeniami łączonymi. Wyd. K.E.LIBER, Warszawa 2007.
[65] 
Sayles H.A.: Dysleksja i inne zaburzenia uczenia się w Europie.[w:] Od badań mózgu do praktyki. Grabowska A., Rymarczyk K. [red.], Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa 2004.
Powrót
 

Najczęsciej pobierane
Semiologiczna i psychiatryczna charakterystyka dzieci z psychogennymi napadami rzekomopadaczkowymi
Neurol Dziec 2018; 27, 55: 11-14
Autyzm dziecięcy – współczesne spojrzenie
Neurol Dziec 2010; 19, 38: 75-78
Obraz bólów głowy w literaturze pięknej i poezji na podstawie wybranych utworów
Neurol Dziec 2016; 25, 50: 9-17

Narzędzia artykułu
Manager cytowań
Format:

Scholar Google
Artykuły aut.:Wiśniewska B
Artykuły aut.:Wendorff J

PubMed
Artykuły aut.:Wiśniewska B
Artykuły aut.:Wendorff J


Copyright © 2017 by Polskie Towarzystwo Neurologów Dziecięcych